Aldeias do Xisto

Donderdag 10 maart 2022 was onze zesde dag in Midden-Portugal. Na ons ontbijt startte onze uitstap van de dag: het verkennen van de omgeving... we konden toch niet in een authentiek bergdorpje verblijven en de omgeving niet gaan ontdekken, hè!?

We reden naar Lousã, onderaan de berg. Na het doen van enkele boodschappen in het centrum van Lousã gingen we er naar het infopunt van de regio met zijn "Aldeias do Xisto" (= leistenen dorpjes.).. wat eigenlijk toch een teleurstelling was want ze hadden zo goed als geen info die we zelf nog niet hadden.

Na Lousã reden we weer het Serra da Lousã, het Lousãgebergte, in/op. We startten onze verkenning bij de Castelo da Lousã (foto 1). Deze kleine burcht, een donjon, is opgetrokken uit leisteen, waar het gebergte uit bestaat.

"Onder" de castelo ligt het "Praia Fluvial Nossa Senhora da Piedade", één van de vele binnenlandse 'rivierstranden' van portugal. In feite is deze een gewone rivier, maar wordt door een sluizensysteem het water, bij betere temperaturen, tegengehouden waardoor een ondiep en diep zwembad met natuurlijk water ontstaat. Langs de kanten van het 'zwembad' werd lig- en zitruimte voorzien op leisteen... toen wij er liepen, miezerde het... alles behalve zwemweer dus :-)

Aan de andere kant van het riviertje, en weer even omhoog, is nog een (gesloten) restaurantje, meer zit- en ligruimte en een kapel waarnaar het zwembad genoemd is. Terwijl Johan daar aan het spelen was met zijn Lensbaby-lenzen klaarde het even op. In die momenten, in de zon, werd de foto van ons voor de castelo genomen... die foto laat dus zeker niet het weer van die hele dag zien!

Héél spijtig trouwens dat we niet konden wandelen! Er was een drie uur durende wandellus uitgestippeld tussen de castelo en de vijf leistenendorpjes van de gemeente Lousã. Op die drie uur wordt wel slechts zes kilometer afgelegd... zo dicht ligt alles bij elkaar... en zó zwaar is de wandeling, dat je maar 2 km/uur wandelt... maar helaas...

Vanuit de castelo, waar de weg dood loopt, reden we naar ons eerste "schist dorp"/leistenen dorp.

In totaal zijn er 27 dorpjes die samen de naam “Aldeias do Xisto” dragen... en dit omdat ze zijn opgetrokken uit leisteen, een rotssoort die veelvuldig voorkomt in deze regio. De dorpjes liggen verspreid over de gebergten van de Serra da Lousã en de Serra do Açor, bij de rivier Zêzere tot dichtbij de Serra da Estrela. De verschillende tinten van deze steensoort die ook gebruikt wordt voor het straatwerk van de smalle, steile straatjes, gaan perfect op in de kleuren van het natuurlijke landschap.

De leistenen dorpjes dreigden te verdwijnen omdat de inwoners wegtrokken. Middels financiële steun promoot de overheid de dorpjes herop te bouwen en te renoveren. Met het herintroduceren van de oude ambachten die perfect bij die authentieke dorpjes passen en opstarten van horeca-gelegenheden willen ze de regio op de toeristische kaart zetten.

Ons eerste leistenen dorp dat we die dag bezochten was Cerdeira. We parkeerden aan het einde van de weg en vervolgden, te voet, een leistenen pad het dorp in. We liepen wat rond in het dorpje: trapje op, straatje in, trapje af, hoekje om... spijtig dat de twee horecagelegenheden niet open waren. Ook de ateliers van de ambachtslui waren gesloten... tja, laagseizoen, hè.

Het volgende leistenen dorpje op onze route was Candal. Hier stopten we slechts kort. Naast de leistenen huisjes waren hier ook "gewone" witte huisjes... dat vonden we jammer. Het zag er zo niet meer authentiek uit, vonden we.

Op het kaartje dat we in het infopunt gekregen hadden, stonden ook leistenen dorpjes van buiten de gemeente Lousã. We kozen het dorpje Mosteiro uit, op basis van afstand, om te gaan bekijken.

De tocht naar Mosteiro was best lang... en sowieso bochtig. We reden ook óver de bergen/heuvels. Mosteiro ligt dan ook in het gebergte naast het Lousãgebergte. De afstand is niet zo heel ver, zo'n 30 km, maar de bergweggetjes maken dat het rijden wat trager gaat ;-)

Mosteiro was een grote teleurstelling! Er was géén enkel leistenen huisje te zien! We zagen later dat het op het kaartje aangeduid staat omdat er, vroeger, wél leistenen huisjes stonden én dat aan de rivier aan waterwinning voor het dorpje en de omliggende dorpjes gedaan werd... Enfin, we reden dus weer helemaal terug naar het Lousãgebergte...

Terug in het Lousãgebergte en terug op een voor ons ondertussen bekende weg stopten we eigenlijk toevallig aan het leistenen dorpje Casal Novo. Hier waren we iedere dag al langs gereden, maar het dorpje lag dusdanig "verstopt" tegen de steile heuvel-/bergrug dat we zelfs niet gezien hadden dat er een dorpje "over de rand" lag! In Casal Novo stonden verschillende deels gerenoveerde leistenenhuisjes te koop... leuk, maar gezien de vele trappen die je sowieso moet nemen, niet geschikt om te kopen voor "de oude dag"!

Chiqueiro is een erg klein leistenen dorpje. De eigenaars van de woningen/grond zijn er volop aan het renoveren.

Het laatste leistenen dorpje dat we aandeden, was ons "eigen" dorpje Talasnal (foto 2). Talasnal is blijkbaar het grootste leistenen dorpje in het grondgebied van Lousã. De dagen voordien hadden we, bij ons vertrek op onze dagelijkse tocht, gezien dat de taverne in Talasnal wél open was. Ze was enkel steeds al dicht als we terug kwamen. Deze dag waren we wél op tijd... en het miezeren was net weer gestopt... We gingen dus op het terras zitten om onze koffies op te drinken en onze heerlijke gebakjes op te eten... Mmmmmm!

Na het terrasje gingen we nog wat neuzen in Talasnal. Dat hadden we verder nog niet gedaan... en amaaai, we ontdekten nog héél wat huisjes tegen de berg die we nog niet gezien hadden!

Om een goed idee te geven van hoe die dorpjes en het wandelpad tussen deze dorpjes eruit zien, kan je dit filmpje bekijken: Youtube-filmpje Wandeling... Echt jammer dat we die wandeling niet konden maken...