De moeilijke en gewelddadige situatie in Noord-Ierland worden "The Troubles" (De Strubbelingen) genoemd. Ze vonden in heel Noord-Ierland plaats, maar ook in het buitenland werden aanslagen gepleegd en acties gevoerd.
"The Troubles" is het etnisch-nationalistische conflict in Noord-Ierland van de jaren '60 tot de ondertekening van het Goedevrijdagakkoord op 10 april 1998. The Troubles is aangeduid als terrorisme, een etnisch conflict, een conflict met vele zijden, een guerrillaoorlog en zelfs een burgeroorlog. Ze worden vaak gezien als een strijd tussen protestanten en katholieken.
We kregen eerst kort een tijdlijn geschetst over dat het hele eiland Ierland voorheen één gebied was.
Het conflict is terug te voeren naar 1609, de volksplanting van Ulster, waarbij land van katholieken werd afgenomen en aan (voornamelijk) protestantse Engelsen en Schotten werd overgedragen. Verschillende botsingen tussen beide bevolkingsgroepen in de 17e eeuw zorgde voor bloedige conflicten. De Britse regering stelde specifieke wetten in, waarmee religieuze, wettige en politieke rechten van iedereen afhankelijk gemaakt werden van lidmaatschap van de Church of Ireland, de staatskerk van anglicaanse signatuur.
Toen Ierland na de eerste wereldoorlog dan terug onafhankelijkheid wou, was er een probleem omdat er ondertussen al enkele generaties met Britse roots woonden en Ierland ook als hun thuisland zagen. Op 3 mei 1921 is Ierland officieel opgedeeld in een noordelijk en een zuidelijk deel, en waren de katholieken, de Ieren, bang dat hun gebied een onderdeel van Groot-Brittannië zou blijven. Er breekt in 1922 een onafhankelijkheidsoorlog die die het land anderhalf jaar zal teisteren. Daarna kunnen de onderhandelingen over de toekomst van Ierland beginnen. Noord-Ierland, waar veel protestantse migranten woonden die oorspronkelijk uit Schotland afkomstig waren en die loyaal bleven aan Groot-Brittannië, bleef Brits. Dit was niet enkel zo omdat hier meer protestanten woonden. Hier lagen en liggen nog steeds de belangrijkste havens van het eiland, Noord-Ierland was ook economisch het sterkste deel van het land. De Britten behielden daarmee het grootste deel van de economische 'rijkdommen' van het eiland... typisch de Britten... ze hebben dit over de hele wereld zo gedaan...
Dit alles maakt dat de conflicten in Noord-Ierland over geloof (katholiek vs protestant) gaan, maar ook, en eigenlijk vooral, voor de Ieren, over politiek en discriminatie... ook gaat het niet enkel over het IRA, maar over verschillende vrijheidsbewegingen aan beide zijden (info)... een soms moeilijk te volgen kluwen...
De reden waarom we aan de Divis Tower aan onze tour begonnen waren, was natuurlijk ook niet zomaar: in feite begon hier voor de wijken Falls en Shankill alle ellende: In de jaren '60 stonden er verschillende flatgebouwen waarin Ieren woonden.
In de nacht van 14-15 augustus 1969 werden twee Ieren in de omgeving van Divis Street gedood door het Noord-Ierse (protestantse) politiekorps Noord-Ierse (protestantse) politiekorps RUC: Patrick Rooney (9 jaar) en Hugh McCabe (20 jaar).
De uren voordien, dus op 14 augustus 1969, lanceerden loyalisten/protestanten/Britten van de Shankill Road een reeks aanvallen op de huizen van katholieken in die straten. De bewoners werden gedwongen te vluchten en veel huizen werden platgebrand, inclusief de hele Bombay Street. Hier eindigden we onze tour door Falls.
Maar tussen de Divis Tower en de Bombay Street passeerden we verschillende muurschilderingen en gedenktekens- en tuinen over de slachtoffers, over gebeurtenissen en over de organisaties die (nog steeds) strijden voor vrede tussen de twee wijken.
Onze Ierse gids was een ex-IRA-lid. Hij vertelde hoe hij 'hierin gerold' was als 15-jarige. Van vreedzaam verzet was ook hij, door omstandigheden, overgegaan tot geweld samen met het IRA. De man vertelde dat hij een soort van bodyguard van Gerry Adams (Sinn Féin).
Onze gids vertelde dat hij verschillende jaren gevangen zat vanwege het doden van een protestant tijdens een IRA-actie. Hij vertelde dat hij ook aan de eerste hongerstaking van de IRA-gevangenen mee had gedaan. Hij legde uit dat de IRA-gevangenen in eerste instantie een vrij 'licht' regime hadden: ze droegen hun eigen kleding, hadden veel activiteiten ed. Nadat de IRA-gevangenen verhuisd werden naar een nieuwe gevangenisblok veranderde dit, maar enkel voor de IRA-leden. Zo moesten ze bijvoorbeeld een gevangenispak met duidelijk Britse symbolen gaan dragen. Dit werd door hen geweigerd waardoor ze allen, in plaats van die pakken, een deken kregen. 
Daarnaast was het toilet- en douchegebeuren verschrikkelijk geregeld door de Britse cipiers, legde de gids uit. Uiteindelijk kreeg men WC-potten op cel. Omdat deze leeggemaakt moesten worden door de Britse cipiers en zij dat niet wilden, werden de WC-potten door de cipiers op de gevangenen uitgegooid. Om deze vernederende situatie te vermijden, gingen de IRA-gevangenen alles tegen de muur smeren... Hun basisrechten als gevangenen werden serieus geschonden. Dit resulteerde in 1981 in een hongerstaking van alle IRA-gevangenen om op die manier media-aandacht te krijgen voor hun situatie. Wat wél nog mogelijk was voor de IRA-gevangenen, was zich verkiesbaar opstellen. Hierdoor werd Bobby Sands, in de gevangenis, verkozen als parlementslid. Van de media-aandacht die hierdoor ontstond, werd gebruik gemaakt om aangaat te vragen voor hun hongerstaking vanwege hun verschrikkelijke leefomstandigheden. Hierdoor, maar zeker ook doordat tien gevangenen stierven, kon de Britse regering (met Thatcher als premier) hen niet meer negeren. Toen er onderhandelingsgesprekken over hun situatie op gang gekomen waren, stopte de hongerstaking, vertelde de gids. Men dacht immers dat er verbetering in hun situatie zou komen... maar dat was niet het geval. Er werd daarna besloten om niet meer allemaal tegelijk en eventueel niet meer tot het einde hongerstakingen te gaan doen. Dit zou er immers voor zorgen dat de persaandacht langer aangehouden kon worden, legde onze gids uit. Onder andere Bobby Sands is uiteindelijk gestorven bij die tweede reeks aan hongerstakingen. Ook drie vrouwelijke IRA-leden die elders, onder dezelfde erbarmelijke omstandigheden, gevangen zaten, zijn op die manier aan hun einde gekomen. De foto's en namen van de gestorvenen door de hongerstaking hebben we op verschillende plaatsen tijdens onze reis zien terugkomen.
Aan de Poort 2 van 6 in de “peace wall (vredesmuren)” tussen het katholieke en protestantse gedeelte van West-Belfast werden we "overgegeven" door de katholieke/Ierse gids aan onze protestantse/Britse gids. Deze wordt nog steeds gesloten ‘s avonds en ‘s nachts… want er zijn nog steeds incidenten… in augustus werd er nog een bom overgegooid… met meteen reactie vanuit de andere kant.
Na de gewelddadige rellen van 1969 werden een eerste aantal muren tussen beide wijken geplaatst. Het was de bedoeling dat ze er slechts tijdelijk zouden staan, maar dat liep anders... Ondertussen heeft er 34 kilometer aan muur en/of hek gestaan in Belfast. Enkele muren zijn ondertussen weggehaald als gevolg van afspraken in het goedevrijdagakkoord (1998) en een overeenkomst van tiental jaar geleden nog. Tegen 2023 zouden alle muren weg moeten zijn... maar dat is alles behalve zo... en ze blijken zelfs ook nog nodig te zijn...
In de loop der jaren werd op de muur ook, tot twee keer toe, een hek geplaatst... om het overgooien van projectielen ed. zo veel mogelijk te bemoeilijken. De vredesmuren zijn nu acht meter hoog. Er zijn zes poorten in de muur. Enkel hier is het mogelijk om van de ene naar de andere kant, van Falls naar Shankill of terug, te gaan. Hierin is het tegenwoordig wel mogelijk (zonder steeds rellen) dat de poorten overdag overal open kunnen blijven staan. Poorten 1, 3, 4, 5 en 6 zijn ook 's nachts niet afgesloten, wel dicht. Bij Poort 2 lukt dit nog niet vanwege 'harde kernen' die aan beide zijden van de poort wonen.
De gids die we aan protestantse zijde hadden, vertelde over dezelfde periode toch een iets ander verhaal. Hij gaf aan dat de Ieren hadden kunnen beslissen om zich in Ierland te vestigen in plaats van in Noord-Ierland te blijven, hij zei dat ook zijn wijk achtergesteld was geweest op andere Britten, hij wist niet van het bestaan van de discriminerende regels voor de Ieren enz.
Vóór we aan de tour startten, wisten we dat deze verschillende verhalen verteld zouden worden... Deze twee gidsen zijn dan ook bijna letterlijk in een andere wereld opgegroeid. Ze hebben ieder hun eigen waarheid en zijn ervan overtuigd dat zij hierin de juiste visie hebben... en DAT was ook net de reden waarom we deze tour geboekt hadden!
Later tijdens onze reis zouden we leren dat het verhaal dat de katholieke gids vertelde het juiste was...
Aan deze kant van de vredesmuur werd ons verteld dat samenleven in deze wijken waarschijnlijk gewoonweg nooit zal gaan gebeuren: Al decennia leven ze helemaal afzonderlijk van elkaar: ze hebben eigen scholen, artsen, politie, winkels, bioscopen enz. Ze worden niet geconfronteerd met elkaar en nemen van elkaar aan wat er over de anderen verteld wordt. Doordat de hele wijken verwoest werden door de rellen werden er, door de overheid, nog vrij recent allemaal nieuwe huizen gebouwd. Er hoeft hiervoor geen huur betaald te worden, zei de protestantse gids. Dit was namelijk een compensatie voor hetgeen ze decennialang meemaakten. Naast gratis huisvesting zijn er ook extra voordelen zoals bijvoorbeeld gratis schooluniformen en korting op water, stroom ed. Ook krijgen ze vrij gemakkelijk een uitkering. Dit alles maakt dat deze mensen ook niet buiten hun wijken hoeven komen: ze hoeven niet te gaan werken, ze hoeven niet in andere wijken van Belfast te komen waar er wel vredevol samengeleefd wordt... Dit maakt dat deze mensen radicaliseren in plaats van naar elkaar toe groeien.
In Shankill zagen we ook enkele herdenkingsmonumenten en -tuinen. Wat we er ook zagen, waren héél veel Britse vlaggen... Dit hebben we, in die hoeveelheid, nog nergens gezien in Groot-Brittanië! Bizar... Ook hele gevels vol liefde voor het Britse koningshuis was er niet vreemd.
We vonden het aan deze kant van de vredesmuur veel 'harder'. Daar waar de muurschilderingen en afbeeldingen aan de andere kant over het verleden ging en als herdenking, waren die aan protestantse kant erg agressief... en dienen ze duidelijk om aan te zetten tot haat: zo lazen we meermaals dat Sinn Féin / IRA (terwijl dat niet hetzelfde is) verantwoordelijk was voor veel doden (met bijhorende foto's), verkrachtingen, kindermisbruik, pedofilie, drugs, diefstal enz., maar ook dat ze nu in het parlement zitten en hier verder doen...
Onze tour liep zo'n drie kwartier uit, maar we vonden dat niet erg: het was erg interessant... en erg bevreemdend, maar wel realiteit...
...en aangezien we niet wilden koken in onze vuile keuken, zochten we nogmaals een restaurant uit... een Chinees restaurant... dat was best lang geleden!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten